Interview with Aleksandra Żeromska

Małgorzata Czyńska: Współpracujesz ze światowymi, luksusowymi markami, jak Hermès, Aesop, Lladró czy Bosa. Jaka jest twoja definicja luksusu w designie?  

Aleksandra Żeromska: – Dla mnie jest ściśle połączony z rzemiosłem. Luksus bierze się stąd, że w powstanie jakiegoś obiektu wchodzi wiele skrupulatnej i pełnej know-how pracy. To właśnie w luksusie często zapisana jest wielopokoleniowa wiedza dotycząca rzemiosła.

W Polsce takie podejście chyba nie jest częste. Luksus kojarzy się z nuworyszem, z torebką czy T-shirtem z widocznym logo marki.

– Jest ogromna różnica między luksusem chwilówką a prawdziwym luksusem. Studia w Szwajcarii uświadomiły mi tę różnicę. W ramach uczelnianego projektu współpracowaliśmy z Hermèsem. Byliśmy w Paryżu w siedzibie firmy. Zobaczyłam, że tam rzemiosło jest stawiane na pierwszym miejscu, że te wielkie wartości naprawdę są kultywowane, że przyjmuje się do pracy młodych ludzi, żeby uczyli się od mistrzów. Firma dba o zachowanie rzemieślniczych kompetencji. W Polsce taka ciągłość w wielu dziedzinach została przerwana przez komunizm, a następnie przez szalejący młody kapitalizm. Pojęcie luksusu się zdewaluowało, bo luksusowe było to, co przywożone z zagranicy. Ale przecież luksusem był też elegancki garnitur uszyty u dobrego krawca, rękawiczki od rękawicznika czy kapelusz od utalentowanej modystki. I tu dobra jakość materiału zawsze musiała się łączyć z umiejętnościami rzemieślniczymi.

Jako nastolatka przeczytałam w jakimś kolorowym magazynie: „Nie stać nas na kupowanie tandety”. Co tanie to drogie?

– To stwierdzenie oddaje sedno tematu. Coraz więcej produkujemy, coraz taniej kupujemy, ale kupujemy rzeczy słabej jakości.

Okazuje się też, że nie zawsze luksus jest tam, gdzie luksusowa marka.

– Za luksusowymi markami bardzo często stoją już tylko historia i marketing, a z luksusem materiału czy wykonania nie mają nic wspólnego. Internet jeszcze niedawno pełen był wiadomości, które obnażały marki produkujące tanie akcesoria modowe, które po obrandowaniu są sprzedawane za nieadekwatnie duże pieniądze.

Babcia ci mówiła, że piękno i jakość mają iść w parze?

– Wiele osób pytało mnie już, czy pochodzę z rodziny artystycznej, i zawsze odpowiadałam, że nie. Dopiero niedawno odkryłam działalność plastyczną mojej prababci Janiny Roszkowskiej, która chałupniczo robiła różne galanteryjne ozdoby dla Cepelii i prywatnych sklepików. Po wojnie przy dekrecie ziemskim straciła cały majątek. Żyła w kwaterunkowym mieszkanku w miasteczku pod Warszawą. Tata opowiadał mi, jak z bratem wozili sztuczne kwiaty do sklepu do Warszawy, a potem widywali je w telewizji przypięte do żakietów prezenterek. Były wykonane z tkaniny moczonej w wosku, który nadawał im kształt. Więc być może po prababci mam talent plastyczny. W dzieciństwie chodziłam na przeróżne zajęcia plastyczne w domu kultury. Zapach plasteliny czy masy solnej zapamiętałam na zawsze.

Zajmowałam się też grą w szachy i została mi umiejętność strategicznego myślenia, co przydaje się również w pracy projektantki. Kochałam wycieczki do teatru ze względu na kostiumy i scenografie, bo tam był ten element rzemieślniczy. Szyłam zabawki dla przyjaciół, zawsze konie, i robiłam broszki z piór. Ciągnęło mnie w stronę mody, nawet szyłam ubrania. Wahałam się, czy nie studiować projektowania ubioru.

Wygrała miłość do przedmiotu. Zdecydowałam się na wzornictwo na warszawskiej ASP. Studiowałam też bohemistykę na UW, kierunek kulturoznawczy. Kultura słowiańska bardzo mnie ciekawi i inspiruje.

A studia w Lozannie?

– Marzyłam o studiowaniu na ECAL, ale nie do końca wiedziałam, czego od tych studiów oczekuję. Chciałam zdawać na projektowanie przemysłowe, bo to była oczywista droga po warszawskich studiach. Pojechałam na dni otwarte, żeby zapoznać się z kursem, i teraz zaczyna się historia, która zmieniła moją trajektorię zawodową. Jak tylko weszłam do budynku, znalazłam się w sali z napisem: „Projektowanie dla luksusu i rzemiosła”.

Jakiś chłopak zaczepił mnie i namówił na rozmowę z dziekanem, a ten wypytał o moją ścieżkę zawodową i zaczął mnie przekonywać, że to kierunek właśnie dla mnie, że daje szansę rozwijania projektu już z konkretnymi markami. Umówiliśmy się, że przyślę portfolio, zaprosił mnie na swój wykład.

Poszłam bez przekonania, bo przecież zamierzałam studiować projektowanie industrialne, a nie dla luksusu. Ale poszłam i nie zapomnę swojej reakcji, bo słuchając dziekana, poczułam, że płaczę ze wzruszenia. Poruszyło mnie rzemieślnicze podejście do produktu, ślady ludzkich rąk. Byłam nauczona myślenia o designie w rozumieniu zdobyczy rewolucji przemysłowej, a tu zamiast maszyny zobaczyłam człowieka z jego wrażliwością i historią. Poczułam, że jestem w domu. Nazwałam ten moment momentem zachwytu. W mojej pracy szukam zachwytu.